Khi nói đến trí tuệ nhân tạo (AI), người ta thường nghĩ đến những thuật toán phức tạp hay những ứng dụng tiên tiến. Tuy nhiên, để hiểu rõ về cách AI đã phát triển và tiếp tục làm thay đổi thế giới, cần phải khám phá sâu hơn về các trường phái chính trong AI: Symbolic AI, Machine Learning và Deep Learning.
Symbolic AI, còn được gọi là AI cổ điển, bắt nguồn từ những năm đầu tiên của trí tuệ nhân tạo. Đây là phương pháp dựa vào quy tắc và logic để xử lý và giải thích dữ liệu. Symbolic AI tìm cách mô hình hóa tri thức và suy luận bằng cách sử dụng các hệ thống dựa trên quy tắc. Thường thiên về các hệ chuyên gia, Symbolic AI chủ yếu tập trung vào việc hình thức hóa quy trình tư duy của con người thành các tham số và quy tắc cụ thể.
Tuy nhiên, Symbolic AI gặp phải nhiều hạn chế khi đối diện với những vấn đề phức tạp hơn trong thực tế. Khi dữ liệu trở nên quá phức tạp hoặc khi kiến thức không thể được quy định một cách rõ ràng, các mô hình Symbolic AI bắt đầu thể hiện sự hiệu quả kém. Dẫu vậy, điểm mạnh của Symbolic AI vẫn ở khả năng cung cấp giải pháp cho những bài toán có các quy tắc rõ ràng và khi cần giải trình lý do tại sao một quyết định nhất định được đưa ra.
Ngược lại, Machine Learning (học máy) đã mở ra một cấp độ mới cho trí tuệ nhân tạo, vượt qua những hạn chế của Symbolic AI. Bằng cách "học" từ dữ liệu, thay vì dựa vào quy tắc cố định, Machine Learning cho phép các hệ thống cải tiến và phát triển khi được tiếp xúc với thêm dữ liệu. Một điểm nổi bật của phương pháp này là khả năng phát triển tự động các mô hình dựa trên số lượng lớn dữ liệu, cho phép dự đoán hoặc phân loại mà không cần can thiệp của con người.
Machine Learning đã trải qua nhiều thay đổi và phát triển để hỗ trợ tốt hơn cho các ứng dụng thực tiễn. Việc sử dụng các thuật toán như cây quyết định, máy support vector, và các mô hình xác suất đã làm tăng đáng kể khả năng ứng dụng của nó. Tuy nhiên, đi kèm với ưu điểm về sự linh hoạt là nhu cầu cần có nguồn dữ liệu phong phú và chất lượng để đạt hiệu quả cao nhất.
Đứng giữa hai phương pháp trên và đẩy AI lên một tầm cao mới là Deep Learning (học sâu). Đây là phương pháp mô phỏng cách thức hoạt động của não người thông qua mạng lưới neuron nhân tạo. Deep Learning vượt trội trong việc xử lý dữ liệu không có cấu trúc như hình ảnh, âm thanh hay ngôn ngữ tự nhiên, nhờ vào khả năng học biểu diễn, nơi mà các mức lớp trừu tượng được tự động học lên từ dữ liệu.
Sự phát triển của Deep Learning chủ yếu dựa vào khả năng tính toán mạnh mẽ hiện nay và lượng dữ liệu khổng lồ từ Internet và các thiết bị di động. Các ứng dụng của Deep Learning đã và đang thay đổi nhiều lĩnh vực, từ y tế, tài chính cho đến giải trí và giao thông. Tuy nhiên, Deep Learning cũng không hoàn toàn miễn nhiễm với các vấn đề. Một trong những thách thức hàng đầu của Deep Learning là tính khó hiểu (interpretability), tức là khả năng giải thích được vì sao mô hình đưa ra một quyết định cụ thể. Ngoài ra, yêu cầu về lượng dữ liệu lớn và tài nguyên tính toán cũng là những rào cản không nhỏ.
So sánh giữa ba phương pháp này, có thể thấy rằng Symbolic AI excels trong những kịch bản nơi logic rõ ràng và dễ hiểu là cần thiết, trong khi Machine Learning và Deep Learning lại mạnh mẽ hơn trong việc xử lý thông tin từ môi trường không rõ ràng và không cấu trúc. Mỗi trường phái có những ưu điểm và hạn chế riêng, và việc kết hợp chúng có thể giúp đạt được những đột phá mới trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.
Những phát triển trong Symbolic AI, Machine Learning và Deep Learning đã và đang định hình cách thức mà trí tuệ nhân tạo được nghiên cứu và ứng dụng, tạo nên một nền tảng cho AI hiện đại chinh phục các thách thức của thực tế. Khám phá những trường phái này là điều cần thiết để hiểu rõ hơn về những gì AI đã, đang và sẽ đóng góp cho thế giới.